Powered By Blogger

Friday, July 6, 2012


Interaksi 3 : Jadual Spesifikasi Ujian (JSU)





JADUAL SPESIFIKASI UJIAN (JSU)



Definisi

  • JSU – jadual yg menggambarkan ciri sesuatu ujian dari segi kandungan iaitu konstruk yang ditaksirkan, pemberatan tiap-tiap kontruk, konteks, pemberatan tiap konteks, dan pemberatan taburan aras kesukaran.
Tujuan JSU diwujudkan.
  • Menghasilkan soalan yang berkualiti (tidak membentuk soalan secara spontan – tidak tahu aras)
  • Soalan yang dihasilkan tidak mempunyai kesahan / tiada keutuhan.
Ciri-ciri JSU
  • Merupakan matrik yg terdiri drpd 2 paksi iaitu paksi melintang – aras kemahiran dan menegak – kandungan.
  • Bilangan item dinyatakn dalam JSU mengikut aras kemahiran yg ditetapkan.
  • Mengandungi aras yg mengikut aras taksonomi.
  • Kandungan aras kemahiran mengikut lama masa mengajar dan kepentingan kemahiran.
  • Kepayahan item dlm lingkungan 20% - 80%.
  • Bentuk ujian sama ada berbentuk objektif, esei, amali, kertas khusus dan lain-lain.
  • Kandungan ujian berupa topik-topik pelajaran.
Kepentingan JSU
  • Mengelakkan daripada membina ujian secara sembarangan.
  • Menjamin kesahan isi kandungan sesuatu ujian.
  • Menimbulkan rasa kepentingan topik-topik dan aras-aras kemahiran.
  • Menentukan perimbangan antara topik-topik dengan aras-aras kemahiran yang diuji.
  • kertas ujian dapat digubal secara sistematik
  • kesahan dari segi persampelan sukatan pelajaran adalah terjamin;
  • Memberi panduan untuk membentuk format ujian.
  • Memberi panduan untuk membentuk soalan.
  • Menstabilkan taraf serta aras kesukaran ujian dari tahun ke tahun.
  • Mengambil kira bilangan masa yg diperuntukkan untuk sesuatu topik.
  • Membolehkan perbandingan dibuat antara satu ujian dengan ujian yg lain.
  • taburan soalan mengikut tajuk adalah seimbang;
  • ujian meliputi keseluruhan sukatan pelajaran
4 syarat JSU
  1. Ujian tidak dibina semberangan.
  2. Menimbulkan kepentingan topik dan aras kemahiran yg diuji.
  3. memberi panduan dan penentuan kepada pengubalan ujian.
  4. Memastikan kesesuaian taburan soalan mengikut aras dan kemahiran.
Langkah-langkah membinan JSU
  • Langkah 1
    Senaraikan tajuk-tajuk yg hendak diuji.
  • Langkah 2
    Tentukan soalan yg hendak dibina.
    a.Soalan objektif (30 soalan)
    b.1 markah bagi satu soalan
    c.Jumlah soalan bg setiap topik dikira
    = jumlah masa / jumlah masa
    keseluruhan x jumlah soalan
  • Langkah 3
    Tentukan model aras kesukaran (mudah – sukar).
  • Langkah 4
    Menentukan jenis soalan yg hendak diuji (objektif, struktur, esei, dll)
  • Langkah 5
    1.Tentukan soalan bg setiap komponen.
    2.Penentuan aras kesukaran (mudah kepada sukar)
    3.Pemarkahan.
  • Langkah 6
    1.Tentukan mata pelajaran.
    2.Tahun / tingkatan
    3.Susunan nomdor mengikut tajuk.
Menyemak item soalan
  1. Bahasa
  2. Isi (mengikut kemahiran)
  3. Arahan yg diberi jelas
  4. Masa yg diberi mencukupi
  5. Susunan soalan (mudah-sukar)
Ujian Pra
  1. Dijalankan setelah menyemak soalan
  2. Menentukan kesahan
  3. Kebolehpercayaan
  4. Kebolehtakbiran (boleh diurus – perjalanan peperiksaan)
  5. Kemudahtafsiran (dianalisis)
  6. Maklumat ujian pra membantu guru menentukan soalan
Konsep IK (Indeks Kesukaran)
  • Tujuan : menentukan indeks soalan (sukar, sederhana, mudah)
  • Pengiraan :
  1. IK = B / J (jumlah yg sedikit)
    B = bil. Calon menjawab betul
    J = jumlah keseluruhan calon
  2. IK = BT + BR / J (jumlah yg banyak - lebih 40 orang)
    BT = jumlah calon dlm kumpulan tinggi yg
    menjawab betul
    BR = jumlah calon dlm kumpulan rendah
    yg menjawab betul
    J = jumlah keseluruhan calon

TAHAP-TAHAP KOGNITIF BLOOM

Penggunaan Kognotif Bloom amat penting bagi setiap guru. Pemahaman tentang tahap kognitif Bloom amat penting khasnya dalam menyediakan item(soalan) dalam peperiksaan dan Ujian. Sebagai guru kita harus boleh membezakan aras kesukaran soalan yang dibina samada soalan objektif atau subjektif.

Setiap item yang dibina perlu menepati aras kognitif Bloom kerana ia amat penting untuk memastikan taburan aras kesukaran adalah tepat dan adil pada setiap pelajar. Lembaga peperiksaan menggunakan kaedah 5:3:2 iaitu setiap 10 soalan perlu ada 5 arasnya rendah, 3 arasnya sederhana dan 2 arasnya tinggi. Ini bertujuan untuk bersikap adil kepada pelajar dan memastikan ujian yang dibina bukan hendak memerangkap pelajar untuk gagal.

Aras kognitif Bloom perlu dirancang oleh guru berdasarkan Jadual Penentu Ujian(JPU) atau Jadual Spesifikasi Ujian(JSU) di mana pengagihan item berdasarkan topik dan masa perlu diambil kira.

Bersama ini, disertakan contoh aras kognitif Bloom berdasarkan kata tugas. Soalan yang bermula dengan kata tugas di bawah boleh dianggap sebagai mengikut aras kognitifnya. Pengalaman saya , adakalanya rangsangan dan kedudukan jawapan akan menyebabkan aras kognitif Bloom itu boleh berubah.Namun begitu , aras kognitif Bloom akan banyak membantu guru menyediakan item/soalan yang bermutu.

Menurut Benjamin S. Bloom, aras kognitif boleh dibahagikan kepada 6 tahap, iaitu:

Pengetahuan, Kefahaman, Penggunaan, Analisis, Sintesis dan Penilaian.

Jadual Taksonomi Kognitif Bloom (1956)

TAHAP ISTILAH / KATA TUGAS
Pengetahuan
•Ingat kembali, mengenal idea, fakta asas, definisi,
•teori, hukum, tarikh, peristiwa dan lain-lain daripada
•pembelajaran lepas
•nyatakan,
•terangkan,
•namakan,
•labelkan
Kefahaman

•Mengubah kefahaman daripada satu bentuk kepada
•bentuk yang lain, menyatakan idea-idea utama dalam
•ayat sendiri, menterjemah, memberi contoh kepada
•konsep dan menterjemah draf.
•pilih,
•terangkan,
•tulis semula

Penggunaan / Aplikasi

•Menggunakan maklumat dalam situasi yang baru,
•termasuk menyelesaikan masalah menggunakan
•prinsip, kaedah, hukum, teori, formula. Bina graf
•daripada data dll.
•selesaikan,
•ramalkan,
•cari,
•kesilapan,
•bina alat.

Analisis

•Sesuatu yang kompleks dipecahkan kepada yang kecil,
•bezakan fakta daripada pendapat, kaitan kenal antara
•bahagian, kenali struktur organisasi.
•bezakan,
•pasti,
•pilih

Sintesis

•Menyepadu, mencantum idea menjadi satu, usaha
•tersendiri menyelesaikan masalah, membuat ramalan,
•membuat klasifikasi.
•bina,
•hasilkan,
•susun,
•kembangkan

Penilaian

•Membuat pertimbangan, termasuk memberi rasional,
•atas alasan dalaman atau luaran, mentafsir dan
•mengkritik
•pilih,
•berikan,
•alasan,
•kritikan,
•buktikan






Sunday, July 1, 2012

“Wama Karu Wama Karallah"... Kita Merancang, Allah Juga Merancang,  

"Wallahu Khairul Makirin" ... Tetapi Perancangan Allah Itu Lebih Baik. (",)
Interaksi 2 : Taksonomi Bloom dan Domain Krathwol



TAKSONOMI BLOOM
  • Taksonomi ini pertama kali disusun oleh Benjamin S. Bloom pada tahun 1956.
  • Taksonomi Bloom menitikberatkan aspek kognitif atau pengetahuan.
  • Ia bercorak hierarki (tahap rendah ke tahap tinggi). Guru akan membuat soalan pelbagai aras untuk menguji tahap berfikir pelajar.
  • Menekankan aspek kognitif (pengetahuan) – apa yang dicari adalah seperti fakta, teori, dan hukum.
  • Tujuan : membina kebolehan, pemikiran, dan pemahaman (cth : mencari isi penting daripada petikan yang dibaca)
Terdapat enam peringkat (tidak semestinya menggunakan kesemua peringkat ini dalam soalan – cth : pada kertas soalan tahun 1 tidak terdapat tahap sintesis kerana tahap ini merupakan tahap yang tinggi dan tidak sesuai dengan umur murid)



)    Pengetahuan      
(  selalunya mengunakan kata tanya, cth : bilakah, dimanakah, mengapakah, dan sebagainya
  • Tujuan : mengingat semula perkara-perkara yang sudah dipelajari tanpa sebarang perubahan.
  • Contoh :
    1. Bilakah Malaysia merdeka ?
    2. Berapa buah negerikah yang terdapat di Malaysia?
    3. Siapakah Bapa Kemerdekaan Malaysia?
  • Objektif
    1. Umum : mengetahui
    2. Khusus / spesifik : melebal, menyatakan, menulis (eksplisit)   
   Kefahaman
   kebolehan untuk memberi penjelasan / makna sesuatu perkara
  • Konsep : menjelaskan maklumat dengan terperinci.
  • Merupakan peringkat yang tinggi berbanding peringkat pengetahuan.
  • Tiga aras penting :
  1. Terjemahan isi (isi kepada huraian, cth : Ibu Ali meninggal dunia.)
  2. Memberi tafsiran / makna sesuatu maklumat (cth : Setiap manusia di muka bumi ini akan menemui ajal masing-masing. )
  3. Ekstrapolasi (tafsiran lanjut berdasarkan maklumat yang digambarkan (cth : Kita sebagai manusia biasa mestilah sentiasa bersedia untuk menghadapi perkara yang berlaku pada bila-bila masa sahaja)
  • Tujuan : memahami sesuatu bahan, menjelaskan menterjemah, merumuskan,menulis, dan membezakan.
  • Cth : jelaskan, bezakan, bandingkan, ringkaskan, nyatakan, dan seumpamanya.
   Aplikasi
  • Tujuan : menggunakan pengetahuan mujarat (abstrak) untuk menyelesaikan masalah yang maujud.
  • Objektif :
  1. Umum : menggunakan, menyelesaikan, menunjukkan
  2. Khusus / spesifik : menggunakan, menyelesaikan, mengira, menghubungkan, mengendalikan.
  • Cth : soalan yang menggunakan perkataan bagaimana dan jelaskan.
  • Menekankan kaedah, prinsip, hukum, dan teori.
       Analisis 
   mengenal pasti sebab secara terperinci
  • Definisi : kebolehan untuk menceritakan dan menyusun perkara-perkara yang telah dipelajari kepada beberapa bahagian.
  • Tujuan : menaakul (mencari) sebab dan musabab (akibat)
  • Cth :
  1. Berikan faktor, punca-punca, sebab-sebab, mengapakah perkara tersebut berlaku.
  2. Meleraikan sesuatu komunikasi kepada beberapa bahagian.
  • Objektif
  1. Am : mencerakinkan, menaakul, menjelaskan, menilai kerelevenan data.
  2. Spesifik : mencerakinkan, mengasingkan, membahagikan, menjelaskan srtuktur dan organisasi.
    - Cth : Yang manakah antara berikut tidak menerangkan cirri criteria yang betul?
    - Cth : Yang manakah antara berikut merupakan kata kerja?
  • Kosa kata popular : bezakan, bandingkan, asingkan, tafsirkan bahagian, klasifikasikan, sebab, mengapa, huraikan, menaakul, mencerakinkan.
   Sintesis  
   lebih kepada sains, BM- karangan
  • Menguji kebolehan calon mencantumkan, mengabungkan, dan meintegtrasikan fakta atau idea yang berkaitan (mengembang fakta menggunakan ayat sendiri)
  • Tujuan : membentuk sesuatu yang baharu.
  • Objektif :
  1. Am : menulis karangan, mencadangkan sesuatu pandangan, menghasilkan karya
  2. Spesifik : mengabungkan, mengubah, mereka cipta, merancang, menulis
  • Cth : Berdasarkan tajuk “saya sebatang pen” bina ayat-ayat yang dapat menerangkan mengenai pen tersebut.
  • Kosa kata popular : mereka bentuk, kumpulkan, susunkan, gubahkan.

    Cth mencadangkan : senaraikan beberapa cara kamu boleh mengatasi masalah itu.
   Penilaian
  • Menguji kebolehan calon, membuktikan, menilai, mengesahkan, mengkritik, memberi pendapat mengenai sesuatu peryataan, dll.
  • Tujuan : membuat penilaian dan pertimbangan berdasarkan kretiria tertentu.
  • Objektif :
    1. Am : menimbangkan nilai, ketekalan, kecukupan data.
    2. Spesifik : menilai, membuat pertimbangan.
  • Jenis : sejauh mana, nilaikan, apakah pendapat kamu.
    Cth : Berikan pendapat anda mengenai hal tersebut.
    : Sejauh manakan kebaikan menggunakan kereta ke kuliah.
  • Kasa kata popular : nilaikan, rumuskan, tafsirkan, kritikkan, bandingkan, ulaskan, huraikan, buktikan.
  • Cth :
    1. Pada pendapat kamu, ujian apakah yang sesuai diberikan kepada murid tahun enam?
    2. Berbagai faktor perlu dipertimbangkan dalam proses penilaian program. Bandingkan.

DOMAIN AFEKTIF KALTHWOHL 1964
  • Diasaskan oleh, David R. Krathwohl
  Merupakan bidang berhubung dengan perasaan, emosi dan sikap.
  Guru harus berkebolehan menggunakan unsur afektif untuk mewujudkan satu suasana pembelajaran yang baik.
  Pembelajaran dapat dijalankan dengan berkesan dengan adanya murid yang dapat membentuk sikap positif.
  Terdapat 5 peringkat bagi domain ini :
1. Penerimaan
2. Bertindak balas
3. Menilai
4. Organisasi
5. Perwatakan
Penerimaan
  • Keinginan dan kesanggupan menerima
    (kesanggupan memberi perhatian, mendengar ucapan, pendapat orang lain, menghormati kebudayaan yang berlainan)
  • Kesedaran
    (faktor estitik, ekabentuk, kecantikan sesuatu benda, pelbagai pendapat dalam sesuatu perkara)
  • Perhatian terkawal
    (kebolehan memberi perhatian kepada sesuatu ransangan – cth : mendengar dan menghayati sajak)
  • Objektif am :
  1. Mendengar dengan berhati-hati.
  2. Menunjukkan kesedaran dalam kepentingan pembelajaran.
  3. Menunjukkan sensitiviti dalam masalah sosial.
  4. Menerima perbezaan keturunan dan kebudayaan.
  5. Mengambil bahagian dalam aktiviti.
  • Hasil pelajaran spesifik :
  1. Menyoal
  2. Memilih
  3. Menghuraikan
  4. Mengikut
  5. Menamakan
  6. Menggunakan
Bertindak balas
  • Kesanggupan bertindak balas terhadap ransangan.
  • Mengambil bahagian secara aktif dalam aktiviti.
  • Murid mengambil perhatian dan bertindak balas.
  • Terdapat 3 kategori :
  1. Persetujuaan membalas
(Bersetuju dengan peraturan / arahan yang diberi.)
2. Kesediaan membalas
(Bertindak balas dengan persetujuan yang dibuat.)
3. Kepuasan
(Mencapai objektif )
  • Objektif
  1. Am
  • Melengkapkan kerja
  • Mengambil bahagian dalam perbincangan kecil
  • Seronok membantu rakan
  • Melakukan tugas secara sukarela.
2. Spesifik
  • Dapat menulis isi pelajaran
  • Menjawab soalan
  • Dapat melafazkan sesuatu (main peranan)
Menilai
  • Pada peringkat ini perlakuan adalah didasarkan atas konsep dan prinsip yang telah dinuranikan sehingga menjadi kepercayaan.
  • Perlakuan cenderung menjadi konsisten walaupun dalam keadaan yang berbeza jika kepercayaan itu boleh dipratikkan.
  • Kebolehan membuat penilaian dan memberi penghargaan terhadap sesuatu benda atau tingkah laku.
  • Penilaian berdasarkan penghayatan nilai spesifik (melalui pemerhatian)
  • Kategori
  1. Penerimaan
    - Menerima dan melakukan arahan aktiviti.
  2. Pilihan
    - Usaha untuk memperoleh sesuatu nilai yang dipilih.
  3. Penglibatan
    - Aktif dalam aktiviti dan mematuhi peraturan.
Organisasi
  • Membawa maksud membentuk sesuatu sistem nilai.
  • Apabila lebih daripada satu nilai dinuranikan maka membolehkan beberapa nilai digunakan.
  • Pelajar terpaksa membina beberapa hubungan dan keutamaan di antara nilai-nilainya.
  • Kategori
  1. Penenggapan
    -Mampu mencipta konsep anstrak.
  2. Organisasi
    - Menyatukan / aplikasi nilai-nilai berkaitan dan membentuk satu sistem.
Perwatakan
  • Perubahan tingkah laku positif.
Kategori
1.Set up – mengekalkan nilai-nilai
2.Perwatakan – disiplin diri.

Interaksi 1 : Pengertian dan Konsep (Pentaksiran, Pengujian dan Penilaian)


PENTAKSIRAN

Definisi
  • Proses mendapatkan maklumat dan seterusnya membuat penghakiman dan pertimbangan tentang produk sesuatu proses pendidikan.
  • Proses untuk mendapatkan gambaran tentang prestasi pembelajaran seseorang.
  • Dijalankan secara berterusan.
  • Hasil pentaksiran dinyatakan dalam bentuk skor

Aspek utama dalam pentaksiran

  • Instrumen
  • Kumpulan yang ditaksir
  • Respon
  • Kumpulan penaksir
  • Skor

Tujuan Pentaksiran

  •  Proses mendapatkan gambaran tentang prestasi seseorang dalam pembelajaran
  • Menilai aktiviti yang dijalankan semasa pengajaran dan pembelajaran
  • Mendapatkan maklumat secara berterusan tentang pengajaran dan pembelajaran memperbaiki pengajaran-pembelajaran.
  • Merancang aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang tersusun dan sistematik bersesuaian dengan tahap keupayaan murid.
  • Melibatkan semua atau sebahagian besar murid dalam kelas secara efektif.
  •  Merancang dan melaksanakan aktiviti tindak susul yang berkesan.
  • Memperbaiki pengajaran dan pembelajaran

PENGUJIAN

Definisi
  • Proses/prosedur yang sistematik bagi mengukur pencapaian pelajar yang biasanya dibuat secara bertulis. Tujuan pengujian ialah untuk menentukan pencapaian pelajar dalam sesuatu sesi pembelajaran.
  • Pengujian dapat dianggap sebagai proses penyerahan set soalan yang piawai yang perlu dijawab, atau satu set instrumen bersama satu prosedur yang sistematik bagi mengukur sampel tingkah laku atau perubahan seseorang individu atau pelajar.
  • Pengujian menjelaskan tahap berapa baiknya prestasi pelajar yang diuji.
  • Proses pengujian lazimnya bermula dengan peringkat persediaan, diikuti pelaksanaan/ pentadbiran ujian dan berakhir dengan pemeriksaan skrip jawapan. Melalui pengujian inilah seseorang guru mengetahui sama ada pelajar-pelajarnya telah menguasai pengetahuan,kemahiran atau sikap yang ingin disampaikan guru.
  • Kesimpulannya, pengesanan hasil pengajaran dan pembelajaran boleh dibuat melalui pengujian, pengukuran dan penilaian yang tepat, yang dilaksanakan guru dalam bilik darjah. Justeru, kecekapan guru membangunkan alat pengujian amat penting, malah sama pentingnya dengan penguasaan guru terhadap kurikulum yang diajar bagi menjamin keberkesanan pengajaran dan pembelajaran.

PENILAIAN

Definisi
  • Penilaian merupakan satu proses untuk menghasilkan nilai kuantitatif untuk menentukan peringkat pencapaian dan kedudukan dalam pembelajaran. 
  • Penilaian merangkumi aspek pengujian dan pengukuran. 
  • Penilaian juga dapat didefinisikan sebagai satu proses/prosedur yang sistematik bagi membuat pertimbangan dalam menafsir hasil pengukuran, yang bertujuan untuk memberi maklumat tentang pencapaian akademik, kemahiran atau sikap.
  • penilaian memberi maklumat dalam bentuk kualitatif (perkataan @ tafsiran kepada skor).

Penilaian melibatkan tiga proses utama
  • Penentuan objektif/ukuran.
  • Mendapat maklumat dan memproses maklumat.
  • Membuat kesimpulan/menyatakan nilai atau menginterprestasi ukuran.

Tujuan lain Penilaian Ujian
  1. Membantu guru mengetahui keupayaan penguasaan pelajar.
  2. Membantu guru dalam membuat perbandingan antara seseorang pelajar dengan rakan-rakannya atau antara kelas tersebut dengan kelas yang lain. 
  3. Membuat perbandingkan pencapaian pelajar dalam subejk tersebut dengan pencapaian dalam subjek lain. 
  4. Menentukan pelajar yang tinggi keupayaannya dan yang amat lemah keupayaannya dan lemah pencapaiannya. 
  5. Membantu guru dalam menentukan pengayaan dan pemulihan bagi pelajar yang berkenaan. 
  6. Membantu guru dalam membuat jangkaan terhadap potensi atau bakat pelajar terhadap pembelajaran. 
  7. Membolehkan guru menilai bahan-bahan dan teknik serta kaedah pengajaran mereka. 
  8. Melalui ujian penilaian yang dilakukan guru dapat berusaha meningkatkan keberkesanan pengajaran mereka. 
  9. Pelajar berpeluang mengetahui kelemahan dalam sesuatu kemahiran atau bidang dan segera memperbaikinya.


PERBANDINGAN ANTARA PENTAKSIRAN, PENGUJIAN DAN PENILAIAN

 Perbezaan konsep pengujian, penilaian dan pentaksiran ialah:

perbandingan
Pentaksiran
pengujian
penilaian
Definisi
Sebuah proses yang menentukan peringkat pencapaian dan prestasi seseorang individu atau murid
Satu alat yang sistematik untuk menilai dan mengukur perubahan dalam sesuatu aspek tingkah laku.
Sebuah proses menentukan perubahan tingkah laku dan membuat pertimbangan nilai.
Tujuan
Bagi membuat pengelasan terhadap pencapaian dan kedudukan dalam pembelajaran
Untuk menentukan pencapaian terhadap sesuatu pembelajaran
Memberi maklumat tentang pencapaian objektif pembelajaran. Kaedah mengajar dan kurikulum.                      
Bentuk
1.  Set ujian bertulis dengan markah dan gred
1.    Pemerhatian
2.    Ujian lisan
3.    Ujian bertulis
1.    Jadual
2.    Gred berdasarkan teknik perangkaan
Proses perlaksanaan
Menjalankan proses pengujian menggunakan set ujian dan kemudian mencatat atau merekod markah serta memberi gred
Menyediakan set ujian berdasarkan cara ujian yang ingin dijalankan.
Melakukan pentadbiran semasa menjalankan ujian dan seterusnya menjalankan pemeriksaan terhadap set ujian yang telah dijalankan.
Menentukan kaedah pengukuran yang ingin dijalankan dan melakukan proses pengukuran dan penganalisaan semasa pengukuran dilakukan.
Kemudian proses interpretasi dijalankan sebelim melapor dapatan kajian dan tindakan.
Masa
Selepas sesi pembelajaran
Selepas sesi pembelajaran
Boleh dijalankan sebelum, semasa atau selepas sesi pembelajaran
liputan
Terhad kepada sesuatu peringkat pembelajaran
Terhad kepada sesuatu kemahiran atau pembelajaran yang telah disampaikan
Menyeluruh terhadap sesuatu pembelajaran sehingga kepada keseluruhan sesebuah kurikulum
keputusan
Menunjukkan pencapaian secara relatif
Menunjukkan prestasi sesuatu kemahiran atau penguasaan pembelajaran yang spesifik
Menunjukkan pencapaian keseluruhan seseorang individu namun tidak hanya menggambarkan kebaikan individu tersebut.






IKON PERBANDINGAN PENGUJIAN,

PENGUKURAN, PENTAKSIRAN DAN PENILAIAN